Er is een gebrek aan kennis over screening & vroegdiagnostiek
“Vroeger is beter.” Dat krijgen we allemaal met de paplepel ingegoten. Maar is dat echt zo? Het blijkt weerbarstige materie. Vaak word je daarbij op het verkeerde been. In deze serie blogs ga ik in op alle aspecten. Van diagnostische testen, uitslagen van testen tot verschillende, soms verrassende, effecten van screening.
Ik moedig jullie aan om commentaar op deze posts te geven!
1. Een serie blogs over vroegdiagnostiek en screening: waarom?
Screening op kanker kent voorstanders en tegenstanders. Het lijkt allemaal zo eenvoudig. Als je een ziekte – en zeker kanker – vroeg ontdekt, zijn de kansen op genezing beter. Punt. Toch? Of toch niet? Het is helaas helemaal niet eenvoudig. Door onverwachte effecten lijkt screening altijd te werken, terwijl dat niet zo hoeft te zijn.…
2. Wat betekent vroegdiagnostiek, screening en bevolkingsonderzoek?
Dit is een lange aflevering omdat het niet lukt om alles in een paar zinnen uit te leggen. Ik leg eerst de begrippen vroegdiagnostiek, screening en bevolkingsonderzoek uit. Vervolgens komt aan bod wat vroegdiagnostiek echt betekent. Dat doe ik aan de hand van een paar voorbeelden. Geleidelijk aan wordt dan ook duidelijk aan welke eisen…
3. Diagnostisch onderzoek: wat is dat?
Soms kan een arts aan de hand van het verhaal van een patiënt en het lichamelijk onderzoek al een diagnose stellen. Maar, meestal wordt er nog extra onderzoek afgesproken om meer duidelijkheid te krijgen. In dit hoofdstuk bespreek ik kort de gangbare vormen van diagnostisch onderzoek. Daarnaast bespreek ik welke soorten uitslagen er bestaan. Het…
4. De gevolgen van betere scans en laboratoriumtesten
Steeds betere scans en nauwkeuriger laboratoriumtesten hebben voor grote verbeteringen in de geneeskunde gezorgd. Zo kunnen diagnoses nauwkeuriger worden gesteld en behandelingen beter worden gevolgd. Deze ontwikkelingen brengen ook een onverwacht effect met zich mee. Er zullen namelijk meer afwijkingen worden gevonden die gemiddeld kleiner zijn. In dit hoofdstuk leg ik uit hoe dat zit.
5. De gevolgen van het aanscherpen van normen
Voor diverse aandoeningen wordt de grens van wat we afwijkend noemen vastgesteld door experts. In deze aflevering bespreek ik wat er gebeurt als die grens wordt aangepast. Het lijkt op wat we in hoofdstuk 4 hebben gezien. Maar er is ook een duidelijk verschil.
6. Een magisch gevolg van betere scans en laboratoriumtesten: het Will Rogers effect
In de vorige 2 hoofdstukken heb ik uitgelegd dat betere diagnostische testen en het aanscherpen van normen zorgen voor verrassende effecten. In deze aflevering laat ik zien dat er nog een effect is dat wel op tovenarij lijkt.
7. Scans en laboratoriumtesten: is de uitslag altijd juist?
In hoofdstuk 3 – 6 zijn verschillende algemene aspecten van scans en laboratoriumtesten aan bod geweest. Maar de uitslag van een test is nog niet besproken. Klopt een testuitslag altijd? En wat betekent een uitslag voor een patiënt? Dit zijn belangrijke vragen die ook bij vroegdiagnostiek en screening spelen. Sterker nog, één van de grote…
8 Wat zegt een afwijkende of een normale uitslag nu eigenlijk?
In hoofdstuk 7 zagen we dat testuitslagen niet altijd kloppen. Het bleek dat je met 2 begrippen de betrouwbaarheid van een test kunt weergeven: specificiteit en sensitiviteit. In dit hoofdstuk zullen we zien wat deze begrippen voor een patiënt betekenen. Het is een belangrijk hoofdstuk omdat één van de grote problemen van vroegdiagnostiek wordt besproken.…
9. Het ontstaan en de groei van kanker: een ultrakorte inleiding in tumorbiologie
Hoe ontstaat een kankergezwel? Hoe groeit een kankergezwel? Hoe ontstaan uitzaaiingen? Allemaal vragen waar de tumorbiologie zich mee bezighoudt. In deze aflevering passeren deze vragen de revue. Uiteindelijk heeft dit ook weer invloed op het denken over vroegdiagnostiek en screening.
10. Lead-time: de verklaring voor alle effecten van vroegdiagnostiek.
De eerste 9 hoofdstukken waren een inleiding op waar het eigenlijk om gaat. Wat zijn de effecten van vroegdiagnostiek? Daarvoor moesten we eerst weten wat vroegdiagnostiek en screening inhoudt. Vervolgens was er informatie nodig over diagnostisch onderzoek en wat er gebeurt als er betere scans en testen komen. We hebben het gehad over uitslagen van…
11. De kwaadaardigheid van kanker en de lengte van de lead-time
11. De kwaadaardigheid van kanker en de lengte van de lead-time We hebben in hoofdstuk 10 gezien wat de lead-time is. In dit hoofdstuk zullen we zien dat de kwaadaardigheid van een kankergezwel bepaalt hoe lang de lead-time is. Daarvoor moet ik eerst duidelijk maken wat ‘kwaadaardigheid van kanker’ betekent. Figuur 1. Allebei katachtig en…
12. Niet alle kankergezwellen zijn gelijk: length-time bias
De lead-time is niet voor alle kankergezwellen gelijk. Hoe kwaadaardiger de tumor, hoe korter die lead-time. In dit hoofdstuk leg ik uit dat dit invloed heeft op de kans dat een tumor wordt gevonden bij screening. Figuur 1. Kamer van Ames. Het is niet wat het lijkt: beide personen zijn even lang. Dit hoofdstuk gaat…
13. Overdiagnostiek en overbehandeling. Het tweede grote probleem van screening.
Er zijn kankergezwellen die voor een patiënt helemaal geen problemen geven. Ze groeien niet of slechts heel traag en ze zaaien nauwelijks uit. Wat gebeurt er als zo’n gezwel wordt gevonden? Daar gaat het dit hoofdstuk over. We zullen zien dat het zorgt voor het tweede grote probleem bij screening. Figuur 1. Overdiagnostiek krijgt meer…
14. Effect van vroegdiagnostiek op het aantal patiënten
In eerdere hoofdstukken is de invloed van vroegdiagnostiek op het aantal patiënten een paar keer aan bod geweest. In deze bijdrage diep ik dat verder uit. Als je hoofdstuk 10 – 12 nog niet hebt gelezen, kun je dat beter eerst doen. Die kennis heb je nodig om dit hoofdstuk te begrijpen. Daarnaast leg ik…
15. Effect van vroegdiagnostiek op kankerstadium en kwaadaardigheid
Een kort hoofdstuk deze keer. In hoofdstuk 11 heb ik besproken dat de ene kankersoort kwaadaardiger is dan de ander. Ik heb ook laten zien dat agressieve tumoren een korte lead-time hebben vergeleken met minder agressieve tumoren. Dat zou gevolgen moeten hebben voor de tumoren die met screening worden gevonden. In hoofdstuk 12 heb ik gezegd dat…
16. Vroegdiagnostiek en de overlevingskansen van kanker
Het is een goede gewoonte om het beste voor het laatst te bewaren. Dat heb ik dan ook gedaan. Het gaat deze keer over overlevingskansen. Ik zal laten zien dat met screening de overlevingskansen verbeteren… ook als screening helemaal niet werkt. Dat klinkt ongeloofwaardig, maar het is echt waar. Figuur 1. Bericht op de website…
17. Samenvatting van de gevolgen van vroegdiagnostiek
In de afgelopen maanden zijn veel aspecten van vroegdiagnostiek aan de orde geweest. Ik kan me voorstellen dat je door al die informatie door de bomen het bos niet meer ziet. Vandaar deze samenvatting. De opbouw is wat anders dat in de eerdere hoofdstukken. Ik geef een opsomming van de effecten die kunnen optreden en…
18. Vroegdiagnostiek en screening versterken zichzelf
De afgelopen maanden heb ik heel veel aspecten van vroegdiagnostiek en screening besproken. Ik heb hier en daar al genoemd dat een aantal effecten zichzelf versterken. Dat werk ik in deze aflevering verder uit. Figuur 1. Patiënten die zijn genezen ‘dankzij’ screening zijn meestal wandelende reclameborden. Dat is heel begrijpelijk. Tegelijkertijd is het één van…
Krijg nieuwe content direct in je mailbox.
Arjen Noordzij 