Het tijdelijk stilzetten van het bevolkingsonderzoek naar borstkanker vanwege de coronacrisis en de oplopende wachttijden, kost meer dan vijfhonderd vrouwen de komende jaren het leven. Dat heeft het Alexander Monro Ziekenhuis in Bilthoven berekend.
citaat van de site van het Parool, zondag 7 juni 20:15
Het 20u NOS journaal van 7 juni opende ermee. De tijdelijke onderbreking van het bevolkingsonderzoek borstkanker zou ernstige gevolgen hebben. Medici zouden dan ook blij zijn dat de bevolkingsonderzoeken weer opgestart gaan worden. De boodschap is afkomstig van het Alexander Monro ziekenhuis. Het enige ziekenhuis in Nederland dat zich volledig toelegt op borstkanker. Het ziekenhuis stelt dat deze onderbreking de komende jaren meer dan 500 vrouwen het leven zal kosten. Het bericht werd vervolgens massaal door andere media overgenomen. Als voorbeeld hierboven een citaat van de website van het Parool. Hoe is dat getal tot stand gekomen? Het klinkt mij als een absurd aantal: meer dan 500.
Update 10 juni. Inmiddels heeft het Parool de boodschap sterk aangepast. Die aanpassing is gepubliceerd nadat ik dit blog had gepubliceerd. (Ik weet niet of er een oorzakelijk verband is.)
Ik heb het nagevraagd bij het Alexander Monro Ziekenhuis. De medewerker van de afdeling communicatie meldde mij dat daar een hele berekening achter schuilgaat waar ook externe partijen bij zijn betrokken. Ik zou daarover nog worden teruggebeld. Daar wacht ik nog op. Hopelijk wil het ziekenhuis die berekening delen. Als ik een reactie krijg, zal ik dit blog aanpassen.
Berekening
Ik ben zelf maar eens aan het rekenen geslagen. Het is niet zo ingewikkeld om een schatting te maken.
- Het RIVM meldt op de site dat het bevolkingsonderzoek zorgt dat per jaar 850 minder vrouwen overlijden aan borstkanker.
- Daarnaast gaat men er van uit dat het bevolkingsonderzoek de sterfte aan borstkanker halveert. Dus zonder bevolkingsonderzoek zouden ongeveer 1700 vrouwen overlijden*.
- Vrouwen worden één keer per 2 jaar uitgenodigd voor het bevolkingsonderzoek. Dat gebeurt in de leeftijd van 50 – 75 jaar. In totaal dus een keer of 12.
- Een onderbreking van 3 maanden in het bevolkingsonderzoek treft 1 op de 8 vrouwen die meedoen (3 maanden is 1/4 jaar, deelname 1x per 2 jaar).
- Ik ga er vanuit dat het effect van alle rondes van het bevolkingsonderzoek gelijk is. Dat klopt niet helemaal, maar gemiddeld zal het redelijk kloppen.
- Uitgangspunt: de vrouwen die in deze 3 maanden niet gescreend zijn, doen over 2 jaar weer gewoon mee met het bevolkingsonderzoek. Ze missen alleen de ‘winst’ van deze screeningsronde.
- Dat betekent dat ze 1/12 van de winst missen.
- De rekensom wordt dan: 7/8 x 850 + 1/8 x (850 + 1/12 x (1700 – 850)) = 859
- In dit scenario overlijden jaarlijks 9 vrouwen extra.
Wat mij betreft is dit scenario totaal niet reëel. Je verwacht dat het overgrote deel van de vrouwen later dit jaar alsnog aan het bevolkingsonderzoek zal deelnemen. Dat betekent dus een vertraging van hooguit enkele maanden. Het effect daarvan op de sterfte aan borstkanker zal uiteindelijk minimaal zijn en hoogstwaarschijnlijk nog een stuk lager dan de 9 per jaar extra.
conclusie
De onderbreking van het bevolkingsonderzoek borstkanker gedurende 3 maanden kost zeker geen 500 vrouwen het leven. Ik schat het aantal op ruim minder dan 100.
*De afname van borstkankersterfte door het bevolkingsonderzoek is 20/1.000. Dit gaat over borstkankerspecifieke sterfte. Er is geen verschil aangetoond in sterfte door alle oorzaken. Er speelt al jaren een controverse tussen wetenschappers over de betekenis hiervan. Dat laat ik hier in het midden,
Arjen Noordzij 